Luật sư Francis Loseby kể chuyện bào chữa cho Hồ Chủ Tịch

Những ký ức của luật sư Loseby về vụ án

Sáng sớm ngày 6-6-1931, cảnh sát Hồng Kông ập vào căn nhà số 186 phố Tam Lung, bắt đi người có tên là Tống Văn Sơ với hồ sơ ghi tội danh là “gián điệp của Quốc tế cộng sản, tay sai của Liên Xô, có âm mưu lật đổ”. Tuy cuộc lục soát sau đó không tìm được những tang vật để chứng minh những lời buộc tội trên nhưng mật thám Anh và mật thám Pháp đều đã xác định chắc chắn rằng người có tên Tống Văn Sơ chính là Nguyễn Ái Quốc; cán bộ của Quốc tế Cộng sản; người đã thống nhất các tổ chức cộng sản ở Việt Nam đầu năm 1930; người đã bị Tòa án đại hình ở Vinh kết án tử hình vắng mặt từ năm 1929… Thực dân Pháp ở chính quốc lẫn ở Việt Nam đều mừng rỡ, và cấu kết với thực dân Anh để đưa Nguyễn Ái Quốc về Việt Nam và thế là hai chiếc tàu của Pháp chờ sẵn trên bến Hồng Kông. Cảnh sát Hồng Kông cũng đang mong món tiền thưởng 15.000 USD từ Pháp cho cuộc vây bắt và chuyển giao này. Mọi việc tưởng chừng theo đúng ý đồ bọn thực dân thì lại bị luật sư Lô-dơ-bi phá hỏng.

Luật sư Lô-dơ-bi, tên đầy đủ là Francis Henry Loseby, sinh năm 1883 tại Anh, và đến năm 1926 ông sang Hồng Kông, làm việc tại Văn phòng luật sư mang tên “Russ & Co.” và mua lại văn phòng này năm 1928.

Luật sư Lô-dơ-bi kể lại: “Một hôm có một người Việt Nam, hiện nay tôi không nhớ rõ tên là gì nữa đến gặp tôi và báo cho tôi biết nhà cầm quyền Hồng Kông mới bắt được một người Việt Nam, và yêu cầu tôi giúp bào chữa cho người Việt Nam đó. Được tin này tôi đến nhà lao và gặp Tống Văn Sơ tức tên Hồ Chủ tịch lúc đó. Tống Văn Sơ kể cho tôi nghe ông bị chính quyền Pháp ở Đông Dương kết án tử hình vắng mặt và có nhận mặt được một sĩ quan Pháp ở Hồng Kông.

Lúc đó tôi mới biết rằng chính nhà cầm quyền Pháp ở Đông Dương đã nhờ cảnh sát Hồng Kông bắt Tống Văn Sơ, đồng thời Tống Văn Sơ cũng nói cho tôi biết trường hợp bị bắt của mình, sau đó tôi gặp hội đồng luật sư để xem cần phải làm gì để cứu người bị bắt và về chuẩn bị giấy tờ đến gặp chánh án…”.

“Lần thứ hai tôi gặp Tống Văn Sơ là ở tòa án. Tôi cũng có mặt trong phiên tòa cùng với luật sư Jenkin. Tống Văn Sơ đứng trước vành móng ngựa, tay bị xích. Tôi nói Jenkin cần xem tay Tống Văn Sơ. Jenkin nói lại với chánh án xem tay của Tống Văn Sơ. Tống Văn Sơ giơ hai tay đang bị xích lên cao. Lúc đó Jenkin nói: luật pháp quy định mang bị cáo vào tòa án không được xích. Do đó chánh án phải ra lệnh tháo xích ở tay Tống Văn Sơ. Khi Tống Văn Sơ được tháo xích rồi, Jenkin mới đọc trước tòa án những lời bào chữa do chúng tôi chuẩn bị”.

“Theo luật pháp của Anh hồi bấy giờ, khi bắt một người chỉ được hỏi người đó bảy câu mà thôi. Bảy câu đó đại để là tên, tuổi, quê quán, nghề nghiệp, thời gian cư trú, quan hệ xã hội, những người và vật làm chứng… Không được hỏi sang câu thứ tám dù câu đó là câu gì. Nhưng khi bắt Tống Văn Sơ, nhà cầm quyền Hồng Kông lại hỏi câu thứ tám là: “Anh sang Nga với mục đích gì?”. Nhà cầm quyền hỏi câu thứ tám đó là trái pháp luật nên cuối cùng tòa án phải tuyên bố phóng thích Tống Văn Sơ”.

Có thể bạn quan tâm:
Luật Sư Uy Tín Tại Hà Nội | Tư Vấn Pháp Lý 24/7
Luật Sư Hà Nội Uy Tín | Tư Vấn Pháp Lý Chuyên Nghiệp
Luật Sư Uy Tín Tại Hoàn Kiếm – Hà Nội
Luật Sư Uy Tín Tại Ba Đình – Hà Nội | Tư Vấn Pháp Lý Chuyên Nghiệp
Luật Sư Uy Tín Tại Cầu Giấy – Hà Nội
Luật Sư Tư Vấn Miễn Phí- Cánh Cửa Đầu Tiên Tiếp Cận Công Lý
Chi Phí Thuê Luật Sư Bào Chữa Dân Sự
Luật Sư Dân Sự Uy Tín Tại Hà Nội

“Nhưng Tống Văn Sơ chưa kịp mừng được tự do thì lại bị cảnh sát Hồng Kông bắt giam lần thứ nhì với âm mưu nộp cho Pháp hoặc bí mật thủ tiêu đi. Lần này tòa án nói lần bắt giam thứ hai là hợp pháp vì Tống Văn Sơ đã bị kết án tử hình ở Đông Dương nên phải trả lại cho nhà cầm quyền Pháp ở Đông Dương. Sau khi tôi nghiên cứu nhiều tài liệu khác nhau thì thấy rằng một người bị kết án ở Thượng Hải chẳng hạn đi sang Hồng Kông thì nhà cầm quyền Hồng Kông bắt lại và trao cho nhà cầm quyền ở Thượng Hải, nhưng điều đó chỉ áp dụng cho những người thuộc quốc tịch Anh mà thôi. Do đó tôi quyết định phải đưa việc này lên tòa án kháng án ở Luân Đôn”.

“Chẳng bao lâu tôi được họ cho biết luật sư Đennit Nâuen Prit đảm nhận việc đó. Tôi phải kiếm tiền để trả cho luật sư Prit. Còn về phía nhà cầm quyền Hồng Kông thì họ nhờ luật sư Stéphơ Crip. Sau khi nhận được tài liệu gửi cho mình, luật sư Stéphơ Crip đến gặp Prit, và nói với Prit rằng ông ta đã được nhà cầm quyền Hồng Kông giao cho việc này, nhưng thấy không thể mang việc này ra tòa được vì mang ra tòa thì phía nhà cầm quyền Hồng Kông sẽ thất bại. Cuối cùng hai luật sư đã thỏa thuận ký giấy để phóng thích Tống Văn Sơ mà không cần phải xử lại. Stéphơ Crip thay mặt nhà cầm quyền Anh hứa giúp phương tiện cho Tống Văn Sơ muốn đi đâu thì đi. Thế là Tống Văn Sơ lại được phóng thích”.

“Một bận, có một chiếc tàu thủy thả neo ở Hồng Kông, tàu nàu sẽ ghé qua Singapore đi Liên Xô. Theo yêu cầu của Tống Văn Sơ, tôi lấy cho anh một vé đi Singapore. Song nhà cầm quyền Hồng Kông điện mật cho Singapore biết việc này. Khi Tống Văn Sơ tới đó thì liền bị cảnh sát địa phương bắt giữ và bị đưa trở lại Hồng Kông. Bị mắc lại Hồng Kông, Tống Văn Sơ viết cho tôi một bức thư, trong đó kể lại những gì đã xảy ra với anh, và yêu cầu giúp đỡ.

Tôi vô cùng tức giận. Vào tối hôm đó tôi ngồi bên bàn làm việc đến tận khuya, suy tính xem lần này phải làm gì. Cuối cùng đi đến một quyết định. Sáng hôm sau tôi tới dinh của viên thống đốc Hồng Kông gặp ngài Uyliam Pil và nói với ông ta:

-Nhà cầm quyền Hồng Kông không giữ lời hứa. Tôi yêu cầu cho phép Tống Văn Sơ đi Hạ Môn bằng chuyến tàu thủy do chính tôi lựa chọn theo ý riêng.

Sau một thời gian ngắn tôi nhận được một bức thư riêng của Thống đốc trong đó có nói rằng nếu Tống Văn Sơ lên tàu thủy trong cảng thì cảnh sát cảng – trước khi tàu nhổ neo sẽ tiến hành kiểm tra hành khách lần cuối- có thể sẽ nhận dạng anh ta và bắt lại, bởi vậy tốt hơn nên chở anh ta bằng một chiếc thuyền định ra khơi và tại đó sẽ chuyển sang tàu thủy. Tôi giao cho người thư ký của tôi là một người Hoa tên Long tổ chức toàn bộ công việc đó và đi kèm Tống Văn Sơ đến Hạ Môn”.

“Sau khi Tống Văn Sơ đến được Hạ Môn an toàn, tôi bặt tin anh ta. Mãi một thời gian dài, tôi bỗng nhận được của anh hai bức thư có ký một cái tên mới là “Niu-men”, trong thư anh mong sự trả lời. Nhưng tôi sợ rằng, nhà cầm quyền sẽ lại lần ra chỗ ở của anh, bởi vậy tôi không viết thư trả lời…” – luật sư Lô-dơ-bi nhớ lại.

Trên thực tế, vào ngày 22-1-1933, Nguyễn Ái Quốc đã cải trang thành một thương gia Trung Quốc giàu có. Với Long, thư ký của luật sư Lô-dơ-bi, Người đi xuồng ra khơi, rồi lên tàu Anhui tới Hạ Môn. Ở Hạ Môn một thời gian, Người lên Thượng Hải và tìm cách tới Liên Xô và sinh sống, học tập ở đó từ năm 1934-1938. Mùa xuân năm 1941, Người trở về Tổ quốc, trực tiếp lãnh đạo phong trào cách mạng. Cách mạng Tháng Tám 1945 thành công, nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa ra đời. Người thanh niên Việt Nam mang tên Tống Văn Sơ được gia đình luật sư Lô-dơ-bi cứu giúp năm nào, giờ đây trở thành Chủ tịch nước Việt Nam độc lập.

Có thể bạn quan tâm:

Lịch sử hình thành Đoàn luật sư Hà Nội như thế nào?

Tư vấn pháp lý về đầu tư trong nước & nước ngoài

Tư vấn pháp lý liên quan đến hoạt động doanh nghiệp và thương mại

Mua bán và sáp nhập Doanh nghiệp

Tư vấn sở hữu trí tuệ

Tư vấn pháp lý về quyền sử dụng đất & bảo vệ môi trường

Tư vấn pháp lý về lao động & việc làm

Tư vấn, tổ chức các hoạt động giáo dục & đào tạo

Tư vấn thủ tục giải thể, xử lý nợ và phá sản doanh nghiệp

Tóm tắt vụ án

Vụ án Tống Văn Sơ (1931–1933) là một sự kiện lịch sử quan trọng liên quan đến Chủ tịch Hồ Chí Minh (khi đó hoạt động dưới bí danh Tống Văn Sơ) trong thời kỳ bị chính quyền Anh bắt giam tại Hồng Kông. Dưới đây là tóm tắt những diễn biến chính dựa trên các tài liệu lịch sử:

⚖️ 1. Bối cảnh dẫn đến vụ án

• Thời điểm: Ngày 6/6/1931, Nguyễn Ái Quốc (tên giả Tống Văn Sơ) bị cảnh sát Anh bắt tại nhà số 186 phố Tam Kung, Cửu Long, Hồng Kông134.

• Nguyên nhân: Mật thám Pháp-Anh phối hợp truy bắt Người sau khi thu được địa chỉ từ cuốn sổ tay của Joseph Ducroux (phái viên Quốc tế Cộng sản bị bắt ở Singapore). Pháp muốn dẫn độ Người về Đông Dương để thi hành án tử hình đã tuyên từ năm 1929.

 2. Diễn biến vụ án

• Giam giữ: Nguyễn Ái Quốc bị giam tại nhà tù Victoria (Hồng Kông) trong điều kiện khắc nghiệt: xà lim chật hẹp (rộng 1m, dài 2m), cửa sổ nhỏ bị song sắt bao bọc.

• Phiên tòa: Người trải qua 9 phiên xét xử tại Tòa án Hồng Kông. Dù không có bằng chứng buộc tội, tòa vẫn tuyên trục xuất Người về Đông Dương. Luật sư Francis Henry Loseby (người Anh) cùng cộng sự Jenkin đã kháng cáo lên Cơ mật viện Hoàng gia Anh (cơ quan tư pháp cao nhất thuộc địa Anh).

• Chiến thuật pháp lý: Loseby vạch rõ việc trục xuất là “dẫn độ trá hình” nhằm đưa Nguyễn Ái Quốc vào chỗ chết, đồng thời chỉ ra các thủ tục bắt giữ trái luật (lệnh bắt ký sau ngày bắt).

✨ 3. Kết cục và những tình tiết đặc biệt

• Phán quyết lịch sử (21/7/1932): Cơ mật viện Anh ra quyết định:

  • Trục xuất Tống Văn Sơ khỏi Hồng Kông nhưng cấm đưa về lãnh thổ Pháp hoặc sử dụng tàu Pháp.

  • Chính quyền Hồng Kông phải tạo điều kiện để Người đến nơi mình mong muốn và bồi thường 250 bảng Anh chi phí tố tụng.

• Giải thoát: Ngày 28/12/1932, Nguyễn Ái Quốc được thả tự do. Gia đình luật sư Loseby giúp Người cải trang thành nhà Nho Trung Hoa và rời Hồng Kông an toàn ngày 22/1/1933, sau đó đến Liên Xô tiếp tục hoạt động cách mạng.

️ 4. Nhân vật then chốt: Luật sư Francis Loseby

• Động lực: Loseby nhận bào chữa miễn phí vì “danh dự, không vì tiền”, cảm phục nhân cách và lý tưởng của Nguyễn Ái Quốc. Ông từng nói: “Tôi biết ngài là nhà lãnh đạo cách mạng. Tôi giúp vì niềm vinh dự”.

• Hậu phương đặc biệt: Vợ ông thường xuyên thăm nuôi, tặng hoa sen để an ủi tinh thần Người. Bà còn vận động cả phu nhân Phó Thống đốc Hồng Kông (Stella Benson) hỗ trợ.

• Ân tình kéo dài: Năm 1960, Chủ tịch Hồ Chí Minh mời gia đình Loseby thăm Việt Nam. Người tặng họ bức tranh thêu Chùa Một Cột – kỷ vật sau này được cháu ông trao lại cho Bảo tàng Hồ Chí Minh (2002).

 5. Ý nghĩa lịch sử

• Thắng lợi pháp lý hiếm có: Vụ án chứng minh sự kết hợp giữa đấu tranh ngoại giao và vận dụng luật pháp quốc tế, buộc đế quốc Anh phải tuân thủ công lý

• Bài học về bản lĩnh: Nguyễn Ái Quốc giữ vững khí tiết trong tù, dùng trí thông minh phản bác cáo buộc tại tòa, đồng thời lan tỏa sức ảnh hưởng đến cả những viên chức Anh

• Tình đoàn kết quốc tế: Sự giúp đỡ của Loseby, Quốc tế Cộng sản, và các nhân sĩ tiến bộ cho thấy sức mạnh của liên minh chống chủ nghĩa thực dân

 Giai thoại ít biết: Trong tù, Nguyễn Ái Quốc từng dùng chiếc khăn phơi ở cửa sổ làm tín hiệu báo động an toàn/nguy hiểm cho đồng đội. Sáng ngày bị bắt, Người chưa kịp phơi khăn nên không kịp cảnh báo38.

Vụ án Tống Văn Sơ không chỉ là mốc son trong hành trình cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh, mà còn là minh chứng cho nghị lực vượt ngục bằng “trí tuệ và nhân cách” – như nhà sử học Đinh Xuân Lâm nhận định trong cuốn Nguyễn Ái Quốc và vụ án Hồng Kông

Nguồn::Tổng hợp